Nefel

[ PÊNCŞEM, 2024-04-25 ] [ BIKE MALPERA DESTPÊKÊ ] [ BÊXE NÊV BIJAREYAN ] [ KONTAKT ] [ INFO ] [ LÊGERÎN & ARŞÎV ]

DESTPÊK

	Nûçe

	Nivîsar

	Kulturmagazîn

	Hevpeyvîn

	Kolumnîst

	Ewrokurd

	E-Pirtûk

	Lîteratûr

	Ziman

	Muzîk

	Foto

	Lînk

E-POSTEYA TE

	Nav (Username)



	Şîfre (Password)





	»E-posteyeka nû bo xwe qeyd bike

REKLAM

NIVÎSAR

Çima tankên Tirkiyeyê hereket nekirin?


	» Huseyîn Yayman

STENBOL, 7/1 2015 — Tarîx yazdehê hezîrana 2014-ê roja çarşemê bû. Daişê li ber çavên Dewletên Yekgirtî yên Emerîkayê Mûsil xist bin destê xwe. Emerîkaya ko bi balafirên xwe yên bêpîlot dikare wextê li ser seeta mîlîtanên Daişê bixwîne dengê xwe nekir.

Rêxistina cînayetkar ya ko navê wê Daiş e dest danî ser pereyên li bankeya merkezî ya li Mûsilê û dest danî ser gelek sîleh û otomobîlên zirixpûş. Daiş bû xudana bweriyeka xurt û û xudana cebilxaneyên ko di xeyala xwe de jî nedîtibû. Aktoreka nediyar pêşiya Daişê vekir.

Daişa ko dihat texmîn kirin dê li Mûsilê raweste berê xwe da Şingal, Tilehferê û bajarên dî. Analîz di heqê wê yekê de dihatin kirin ko Daiş dê berê xwe bide Bexdayê. Lê belê ya ko dihat hêvî kirin nebû. Daişê surprîzek çêkir û çavê xwe berda Hewlêrê. Pisporan heta niho jî fêm nekirine ka çima Daişê Hewlêr tehdîd kir.

Tarîx heştê tebaxa 2014-ê roja îniyê bû. Mehekê piştî ko Daişê Mûsil bi dest xistî. Daişê bi manewrayên xwe yên herî dawiyê berê xwe da Hewlêrê. Hikûmeta herêma Kurdistanê ya ko ji vê muhasereyê re ne amade bû li Enqereyê geriya. Li Hewlêrê gelek yekîneyên ewlekariyê yên Tirkiyeyê hene. Ji van ya herî esasî ofîsa MIT-ê ya li Hewlêrê ye. MIT-ê raporek li ser rewşê amade kir û giringî û eceleya meseleyê gihand Enqereyê.

Elemanên muxaberatê [yên MIT-ê] di analîzên xwe de dixwazin ko Tirkiye li hemberî muhasereya Daişê arîkariya Hewlêrê bike. Senaryoyên cuda pêşkêşî Enqereyê dikin. Di plana A-yê de desteka bi rêya hewayî xelaskirina hikûmeta herêmê ji wê krîzê heye. Di plana B-yê de têt xwestin ko yekîneyên zirixpoş yên li Bamernê û Kanîmasiyê dest bi hereketê bikin.

Berî her kesî Îran û gelek welatên dî sozê didin hikûmeta herêmê ko arîkariya wê bikin. Lê belê nemaze Mesûd Barzanî dixwaze ko Tirkiye arîkariyê bike. Bîrokrasiya [MIT-ê] ya li Hewlêrê ji Enqereyê re behsa vê psîkolojiyê dike. Heta axaftin digihî asteka wisa ko heger tabura tankan ya li herêmê hereket neke jî bila hema manewrayekê bike.

Ev daxwaz digihî ber destê şêwirmendê MIT-ê Hakan Fidan. Fidan bi berpirsên hêzên çekdar yên Tirkiyeyê re diaxive û behsa giringiya meseleyê dike. Lê belê berpirsên eskerî yên li Enqereyê bi ti rengî bi awayekê germ li vê pêşniyarê temaşa nakin. Ew helwêsta Tirkiyeyê li cem Barzaniyê ko heta wê gavê dihesiband ko Tirkiye mitefiqa wî ya stratejîk e hêvîşikestinekê çêdike.

Herçend bi serdana serokwezîr Ahmet Davutoglu ya Hewlêrê mihawele hat kirin ko ev dilşikestin bêt cebirandin hêjî krîz berdewam e. Di van rojên dawiyê de bi nêvbeynkariya dostên qedirbilind dîplomasiyeka nehênî têt kirin. Lê belê têt gotin ko nemaze preseka mezin li ser Nêçîrvan Barzanî heye.

Helwêsta hêzên çekdar yên Tirkiyeyê ya arîkarînekirinê, digel hebûna rizamendiya îradeya siyasî û digel şansê ko [Tirkiye] bikare li herêmê awantajeka emrîwaqi bi dest bixe nikare bêt fêm kirin. Pispor dibêjin heger Tirkiyeyê tabura tankan ya li herêmê bixista hereketê hem dê destkefteka fîlî bi dest ve anîba û hem jî baweriya hikûmeta Hewlêrê ya bi xwe xurttir bikira.

Em dê di paşerojê de fêm bikin ka çima serokerkaniya giştî helwêsteka wiha nîşan da. Lê belê ya xuya dike ew e ko li meydanê gelek pirsên bêbersiv hene. Eskeran bêyî ko haya wan jê hebe rê da wê yekê ko Emerîka bi rêya Daişê stratejiya xwe ya terbiyekirina Hewlêrê pêkbîne.

Piştî ko bi bombardimana hewayî ya Emerîkayê muhasereya Daişê hat têkbirin Enqereyê arîkarî kir. Lê belê arîkariya ko di dema xwe de negehişt li cem Hewlêrê krîzeka bêbaweriyê çêkir. Di dawiya rojê de Enqereya ko bi refleksên xwe yên adetî herekt dike herçend ji okyanûsê derbas bûbû jî di robarî de fetisî.

Em li serî vegerin û careka dî bipirsin. Daişê çima Hewlêr xist bin muhasereyê? Gelo bi rastî li pişt Daişê Dewletên Yekgirtî yên Emerîkayê heye? Digel ko Hewlêrê û Enqereyê dixwest çima tankên [Tirkiyeyê] hereket nekirin?

***

Têbînî: Huseyîn Yayman çarê vê mehê di rojnameya tirkî Vatanê de ev meqale nivîsiye û wekî kesekê nêzîkî hikûmeta Ak Partiyê têt nas kirin. Huseyîn Yayman piştgiriya rêberê PKK-ê Abdullah Ocalan û têkbirina fikra neteweyî ya miletê kurd li bakurê Kurdistanê dike.

-----------------------------------

Nivîskar: HUSEYÎN YAYMAN
Weşandin: 2015-01-07
Xwendin: 6762