STOCKHOLM, 18/2 2008 — Nivîskarê kurd Hesenê Metê niho bi dirêjnovel yan jî romana xwe ya nû »Gotinên gunehkar« aktuel e û kitêba wî di taliya sala borî de li Stenbolê (Avesta) derket û niho jî li Stockholmê (Apec) derketiye. Nefel bi destûra nivîskarî parçeyeka kitêbê eksklusîv bo xwendevan û mêvanên xwe belav dike.
***
Gotinên cenabê Şeytan in, dibêje:
– Wek ko min got, piştî destpêkê, piştî kamilîya kaînatê rojekê Xwedê hat, deng li min kir û got:
“– Y´Ahrîman.“
Cenabê Xwedê ez welê bi nav dikirim: Ahrîman. Lê dema ko ji kar û keramtekî xwe razî û kêfxweş bûya, ji kêfxweşîya xwe ziman lê giran dibû û wê çaxê jî kelam di xwe de dicûtin. Cenabê wî eva “Y“a mezin mîna nîşana rûmet û hurmetekê bi pêşîya navê Ahrîman ve dikeland û welê ez bi lêv dikirim. Bi gotineke din, dixwest bibêje: Ya Ahrîman.
Ez ji ber rabûm û min gotê:
“– Kerem bike, ez bi gorî“
Xwedê got:
“– Ez ê anuha jî tiştekî din biafirînim.“
Min got:
“– Tu ê çi biafirînî?“
Xwedê got:
“– Ez ê di sûretê xwe de ji axê ademekî biafirînim.“
Min got:
“– Ji bona çi?“
Xwedê got:
“– Ji bona xwe.“
Min dengê xwe nekir. Min da xatirê mezinîya cenabê Wî û herweha ji axê ademekî xwe afirand. Û dûre, piştî gelek wextan rojekê hat û dîsa got:
“– Y´Ahrîman.“
Min dizanîbû ko dîsa ji ber kar û kerametekî xwe kêfxweş bûye, ez ji ber rabûm û min gotê:
“– Kerem bike, ez bi gorî.“
Xwedê got:
“– Anuha jî ez ê Hewayekê biafirînim.“
Min got:
“– Ew ji bona çi?“
Xwedê got:
“– Ewê jî ji bona xwe. Ew jî ji bona min e. Dixwazim Hewa xanim xwe bide kêleka Adem, ji hev hez bikin û tev keç û lawên xwe, ew van hemû kar û keramtên min bibînin.“
Min got:
“– Welê xuyaye ko piştî Hewayekê, cenabê Te ê keç û lawan jî bi wan ve bike?“
Bi kêfxweşî û bi serbilindîya hunermendê herî mezin got:
“– Belê, ez ê welê bikim. Ez ê wan bi wan, wan ji wan zêde bikim ko hemû jî van kar û kerametên min bibînin û jê bitamijin. Û her cara ko ew ji van tiştên xweş bitamijin, ew ê kêfxweş bibin û ew ê mezinîya min bipesinînin.“
Min got:
“– Ev yeka nakeve serê min.“
Xwedê got:
“– Tiştê ko nakeve serê te çi ye?“
Min got:
“– Ademekî ji axê û ji rêxê... tiştek jê dernakeve.“
Bi narihetî vegeriya ser min û got:
“– Ez dikanim ji axê jî, ji rêxê jî û ji tunebûnê jî biafirînim, lewra ez mezin im. Ez dibêjim ji axê, lê tu rêxê jî pê ve dikî û pê kerametê min piçûk dikî, tu mezinîya min piçûk dibînî!“
Dilê min bi mezinîya wî şewutî û min gotê:
“– Îstaxfîrellah!... min xwest ko ez bibêjim, afirandina ademîyên ji axê, ew ê bi xwe re kût û kêmasîyan jî mezin bikin... ew ê bibin aferîdên natemam û ne tiştekî din. Ji aferîdên natemam jî tenê kar û kerametên natemam çêdibe, ne zêde: Ramanên natemam, kar û ruhên natemam, pesindanên natemam, çîrokên natemam, gotinên...“
Gotin di devê min de hişt, pesinê min da û got:
“– Aferîn, te gotineke rast kir, gotina natemam. Ew ademê ko min afirandiye, sûretê min e, ew ne ez im. Sûretê min divê kêm be, divê natemam be. Ji xwe cudayîya min û adem jî ev e. Ji sed nav û rengdêrên xwe min tenê yek kiriye para adem, min tenê yek nav bexşî wî kiriye: însan. Bi nod û neh daraxan ew ji min kêmtir e. Ji Rastîya min, ji wan sed navên min, tenê nod û neh navên min, nod û neh daraxên min bi adem aşîkar in. Lê ji Rastîya min, ew navê dawîn, tenê ew navê daraxa sedî, veşarî û wersireke min e. Ew nayê zanîn û divê neyê zanîn.“
Min gotê:
“– Êêê“ û ez li bendî sekinîm ka ew ê hîn çi bibêje.
Xwedê got:
“– Ew ê erka keç û lawên ademî jî ew be ko ew vê natemamîya xwe, van daraxên di navbera min û xwe de, di rojên jiyana xwe de kêm bikin. Bi sadiqî û bawermendîya xwe, bi gotin û tevgerên xwe, bi kirin û ramanên xwe, divê ew van nod û neh daraxên di navbera min û xwe de kêm bikin. Ew çiqasî van daraxan kêm bikin, ew ê ewqasî nêzîkî min werin.“
Min dîsa gotê:
“– Nakeve serê min. Bi qasî ko nakeve serê min, adem û zarokên xwe jî... ew ê jî tênegêhîjin. Ew ê bi xwe jî tênegêhîjin bê çima çêbûne. Ev darax û ev çeperên ko cenabê te vedibêje û dide ber wan... ev ê li wan bibe ekvasyoneke daraxeke welê ko qet û qet neyê zanîn... ev nabe.“
Xwedê got:
“– Ji xwe wersir jî ev e, maneya kar û kerametên min jî ev e. Divê ew tênegêhîjin. Tiştê ko were fahmkirin, ji rûmeta xwe kêm dikeve, ji bayê efsûnîya xwe sivik dikeve. Û ez ê welê bikim ko di hemû rojên jiyana xwe de, ew tênegêhîjin bê ew çi ne û ji bo çi hene. Dixwazim bi şev û bi roj, di her gav û her nefeseke xwe de ew li bersiva vê yekê bigerin, li min bigerin. Lê ez ê bikim ko ew ti carî serwextî vê wersirê nebin.“
Min got:
“– Ditirsim ko ev wersir di serê wan de bibe pirs û ji nav dernekevin, bidin dû û li bersivan bigerin, li te bigerin, li rêyan bigerin, li mezinîyan bigerin... ew ê bi vê yekê xwe bêşînin, hevdu bêşînin, cenabê Te bêşînin.“
Xwedê bi hêrs got:
“– Mezinî navek e, rengdêrek e û ew jî tenê xisûsîyeteke min e, Mezinî a min e.“
Min got:
“– Amentûbîllah, gumana min ji mezinîya cenabê te tuneye. Ez jî welê dibêjim, ez jî dibêjim mezinî tenê li mezinan tê. Lê mezinîyeke ji nezanîya keç û lawên ademî gelekî xeter e. Ko ew bi wersira hebûna xwe nizanibin, ew ê bi çap û çarçoveya xwe jî nizanibin, a wê çaxê ew ê xwe li hev mezin bikin. Û dema ko Mezinî têkeve nava du ruhan, ew ê bibe sedema narihetîyê, ew ê bibe sedema xirabîyê. Û ez ditirsim ev nav û rengê mezinîyê di rojên jiyana wan de bibe sedemên êş û naxoşîyên welê ko anuha me di zimanê xwe î îlahî de navên wan jî nîne.“
Vê carê bi hêrseke bilind got:
“– Ko ji ademîyan yek nefsa xwe mezin bike, ez ê çavên wî derxînim!“
Min got:
“– Ji xwe pirs û tirsa min jî ev e. Dibêjim, tu ê çima biafirînî û tu ê çima çavên wan derxînî?“
Defa sîngê xwe werimand û got:
“– Ez rastî me, Ez mezin im, Ez aferîner im. Aferîdên min divê li vê yekê bigerin û bibînin, divê keç û lawên ademî kar û kerametên min bipesinînin, divê ew rastîyê bibînin.“
Min got:
“– Lê ko ew Rastîyê nebînin, ko ew Mezinîya cenabê te nebînin?“
Xwedê gefên xwe dubare kir û dîsa got:
“– Ez ê çavên wan derxînim, ez ê wan kût û kûr bikim, ez ê xezeba xwe li wan bibarînim.“
Min got:
“– Ma ev karê cenabê Te nabe sûc?“
Xwedê sil bû û got:
“– Sûcê çi!... pirsan ji min neke, ez ji pirsan narihet dibim.“
Min got:
“– Ko cenabê Te ji pirsan narihet dibe... wê çaxê neke, merivan neafirîne, wan bi hev zêde neke, wan ji hev zêde neke. Lewra ew ademîyên ko Tu biafirînî, ew ê jî rojekê bi hezaran pirsan ji te bikin. A wê çaxê Tu ê bêtir hêrs bibî, Tu ê bêtir narihet bibî.“
Xwedê got:
“– Ev hemû xweşîyên kaînatê min ji bona wan saz kiriye, dixwazim jê bitamijin û pê kêfxweş bibin.“
Min got:
“– Tu dîsa bi a xwe bike, lê bizane ko kêfxweşîya wan ê bi êşa wan neke. Xweşîya wan ê bi hêrs û narihetîya cenabê Te neke. Lewra ez dizanim ko di wan rojên jiyana xwe de ew ê rojekê rabin û bibêjin: “Guloka dunyayê bi dilopeke hêsrê çavê zarokekî nake.“(*)
Xwedê dîsa xwe ji van gotinên min aciz kir û got:
“– Rê nede ber min! Li dijî karê min asê nebe! Têkilî karê min nebe! Tevlihevîyê neke û tevlihevîyê dernexe! Ez dizanim çi dikim. Tiştê ko tu nizanî jî ez dizanim. Lewra ez dizanim, ez dikanim, ez dibînim ko ew ê çi çawa bibe, ji ber ko ez Mezin im.
Min got:
“– Ko ew keç û ew lawên ademî jî rojekê bi çîroka hebûna xwe bizanin, bizanin ko cenabê Te hertişt ji bona xwe, ji bona navê xwe û ji bona mezinîya xwe afirandiye... ew ê jî weke min bifikirin. Ew ê jî bifikirin û bizanin ko kêfxweşîya wan bi êşa wan nake. Ew ê serwext bibin ko ew hemû rojên jiyana wan bi êş û azara gaveke wan nake. A wê çaxê ew ê li xwe û li hertiştî asê bibin û bibêjin: “Nalet li wê rojê ko ez ji dêya xwe bûm. Nalet li ewî kesî ko bezîya pêşîya bavê min û gotê ji te re lawek çêbû.“(**) Dema ko ew bigêhîjin vê bawerîyê, ew ê êdî bi te bawer nekin. Keç û lawên ademîyan ê bi te bawer nekin. Ew ê ji te û kelamên cenabê te dûr biçin, dûr bikevin.“
Vê carê Xwedê hêrsa xwe mezintir kir û got:
“– Fesadîyê neke!... Ko tu rê nedî ber wan, ko tu wan ji rê dernexînî, ew ê bi van tiştan nizanibin û ew ê mîna te jî nefikirin.“
Min got:
“– Va ye ez û tu, em bi hev re ne. Em ê bi hev re bimînin û em ê bi hev re bibînin. Wek ko min ji cenabê te re got, li kîjan cîh û kîjan wextê dibe bila bibe... Ko gotin were û li min bisekine, ez ê jî a xwe bibêjim. Ez ê jî Rastîyê ji wan re vebêjim. Lê êdî ew û bawerîya xwe, ew û têgêhîştina xwe.“
Bi van gotinên min re mîna ko rastî tenê karê wî be, mîna ko min çav berdabe rastîya wî, nola ko ez bûme çavnebarê rastîya wî, Xwedê bi gef û tengijîn got:
“– Tu ê rastîya çi ji wan re bibêjî?“
Min got:
“– Ez ê bikim ko rastîya van gotinên cenabê Te ji wan re bibêjim.“
Dîsa xwe êşand û got:
“– Di navbera te û wan de ez ê ji kelamên xwe dîwarekî bilind û bilind ava bikim. Ez ê welê bikim ko ew bi gotinên te bawer nekin, bi wan keç û lawên ademî ez ê nûra ruyê te reş bikim. A va ye, ji anuha û pê ve ez fermanekê radikim: Zanîn û ramanên mîna ramanên te gunehkarî ye. Û ez vê yekê dikim peyman û didim ber wan. Ev Peyman û ev Ferman ji anuha û pê ve Tê ye.“
Bi van gotinên xwe ên Peyman, Ferman û Tê re bi hêrs destê xwe jî di kevirê kêleka xwe de da û rabû. Ji vê hêrs û hêza cenabê Wî heft deriz li ewî kevirê pîroz ketin.
Dema ko Mîrê Mezin, bi ewî navê ko Xwedê li wî kirî, Ahrîman bahsa hêrs û hêza cenabê Xwedê dike ko çawa destê xwe jî li wî kevirê pîroz daye, rasterast di wê gavê de mîna ko hêzeke veşarî li sûretê min bikeve, çîk ji ber çavên min difirin û êşa dilekî heft parçeyî li xwe hîs dikim. Ez bawer im cenabê Ahrîman jî vê rewşa min dibîne û loma ji min re dibêje:
– Ko te bivê, kerem bike, em biçin û ewî kevirê pîrozwer nîşanî te bidim. Û dawîya çîrokê jî ez ê ji te re li wir vebêjim.
– Ji ber vê qencîyê ez ê bibim deyndarekî cenabê te, dibêjim... deynê ko ez ê ti carî nikanibim li te vegerînim, nikanibim ji binî rabim.
*
Dema ko Ahrîman hêdîka ji cîhê xwe radibe, nû hay jê dibim ko xeftanekî dirêj î matînî li nava milan e. Heta jêr, heta erdê daketiye, matînekî di rengê dûyê titûnê de ye, titûna ko xwe bi xwe dişewute. Meriv dibêje qey dûyê titûnê ye û li dora laşê wî formê li xwe diguherîne. Bejna wî ji bejna min hinekî dirêjtir e. Şiva wî a dirêj di dest de, şiva ko pê agir tev dida... û dide pêşîya min. Ji bo ko ez ewî kevirê dewsa destê Xwedê bibînim, ez didim dû Ahrîman, bi gotineke din, ji bo xatirê dewsa destê Xwedê ez li pey Şeytên diçim.
Li hêleke hundurê mala cenabê Ahrîman, em di derîyekî din re derdikevin... em derdikevin dibêjim, lê belbî jî em dikevin dereke din, baş nizanim. Em derbasî hundurê baxçeyekî dibin. Dar, devî û kulîlkên di baxçe de bi min nenas in û ev jî dihêle ko bibêjim baxçe ne li erdê û ne jî li asiman e. Lê wan kesên di nava baxçe de nas dikim, dixwazim bibêjim ji kincên wan î sipî û ji laşên keçên wan ên nîvtazî nas dikim... ji ehl-î malê, ew keç û xortên bakîre ne, ji ayîna perestgehê derketine û xwe li vir girtine. Hatine ko li vir hevdu nas bikin, hevdu bîhn bikin, bi hev şa bibin û xwe zêde bikin.
Dema ez û Ahrîman, em di nava baxçe de di ber wan re derbas dibin, ez wan ji nêzîk ve dibînim, nîvtazî û melez in, bi erd û rengekî xwe î xas in. Ahrîman bi min dide zanîn ko dêya wan ademî bavê wan asimanî ne... an jî berevajî vê yekê ne. Li gor gotina cenabê Ahrîman, wan ev navê xwe î ehl-î malê jî ji ber vê yekê wergirtine. Em ji bakîreyên ehl-î malê dibuhurin, em li ava newalekê dikevin. Newal bi aveke zelal e. Xîçên bi rengên reş û sipî diyar dike ko kûrbûna avê bi qasî buhust û çend tilîyan e. Dema ko Ahrîman li pêş min dawa xeftanê xwe bilind dike û li avê dikeve, ez lingên wî dibînim: Ne mîna simên nêrîyekî û ne jî mîna pencên teyrekî cilipî ne. Ez jî weke wî dikim, mîna cenabê Ahrîman delingê xwe hildiçinim û welê li avê dikevim.
Li alîyê din î avê kevirekî bi qasî zebeşekî dîyarbekirî û di forma dilekî de heye. Mîna Hecer ul Eswed kevir ne reş e, kevirekî sipî ye. Bi gotineke din, Hecer ul Ebyez e, mîna kêla gorna ezîzekî ye, deriz lê ketine lê ji hev belav nebûye. Ez derizên li Hecer ul Ebyez nahejmêrim, lê ez bi gotina Ahrîman, bi gotina cenabê Şeytên bawer dikim, ez bawer dikim ko heft in. Mîna rehên dilekî pak ew heft deriz bi rengekî mor e, tu dibêjî rasterast rehên dilekî ne.
Cenabê Ahrîman li pêş evî Hecer ul Ebyezî xwarî erdê dibe, diçe enîya xwe tê dide, jê vedikeşe, li min dinere û di wê gavê de têdigêhîjim ko dibêje: dora te ye. Ez jî welê dikim, mîna Ahrîman dikim... ez mîna Şeytên dikim. Diçim li pêş Hecer ul Ebyez xwarî erdê dibim, herdu destên xwe didime ser û ez enîya xwe disipêrim kevirê pîrozwer... kevirê ko ji hêrs û hêza Xwedê heft deriz lê ketine. Dema ez enîya xwe disipêrimê, têderdixim ko hinekî sar e, sarekî mîna laşê marekî ye û ez li enîya xwe hîs dikim. Di wê gavê de ez wekîdin çi hîs dikim, çi daxwaz dikim, çi dibêjim û çiqasî dimînim anuha nayê bîra min. Lê dema ko Ahrîman destê xwe dide ser milê min ko ez ji ber Hecer ul Ebyez rabim, dibînim ko şahîyekê dest pê kiriye: Melodîya têlên harpayê li nava baxçe belav dibe, perîzadeyên asimanî û bakîreyên ehl-î malê li nav hev ketine. Laşê wan î pak û nerm bi liv û tevgerên maran di ber hev re şûş dibin, giran giran li hev digerin û bi hev şa dibin. Di wê gavê de bawerîyeke welê li min hasil dibe ko zend û tilîyên Leyla xanima botî, çîp û navika Salome xanima sabayî, liv û tevgerên Rachel xanima xişmûxalî ji van deran e. Ji vê melodî û dansa wan, ji van liv û nermîya laşê wan meriv bi bayê efsûnîyekê dikeve, mîna Herodes(*) meriv pê sermest dibe.
A di wê gavê de zikê baxçe bala min dikêşîne ko rasterast parçeyek ji buhuştê ye: Kerûbîyên bi baskên tenik, perîzadeyên nîvtazî, bakîreyên ehl-î malê, newal û avzêmên bi avên zelal, dar û devîyên bi reng û kulîlkên eksotîk, çûkên buhuştê, melodîyên ji têlên sîtar û harpayê... Tiştê ko ez di wê gavê de hîs dikim û lê dihizirim ew e ko dibêjim di vegerê de ez ê van nexş û van nîşaneyan ji tevayîyê dunyayê re vebêjim, van hemû tiştên ko min dîtine di vegerê de ez ê yek bi yek ji herkesî re bi lêv bikim. Ez î ko ji vê bergehê sermest û hîn jî di van ramanan de me, Ahrîman bi destê xwe wî kevirê sipî, bi ewî navê ko min lê kirî, Hecer ul Ebyez î pîrozwer nîşan dide û dibêje:
– Li vê derê, wê çaxê rasterast li vê derê em li hev rûniştin û em ketin heftûheyştî. Cenabê Xwedê li ber evî kevirî narihet bû, destê xwe lêxist û rabû ji min dûr ket. Û ji ewê rojê û pê ve... ko em dîsa vegerin ser çîrokê, ji wê roja ko destê xwe î pîrozwer li vî kevirî xist û pê ve, nakokîyekê rûda, zanîn û raman bûn gunehkarî û herweha hertişt jî bû sûc. Ji xwe çi bû, ji wê rojê û pê ve bû.
(*) Dostoyevskî.
(**) Tewrat / Eyub:3:3, Yeremya: 20:14-15.
(*) Herodes Antîpas: Tetrarkê Galîleyê ye. Bi jina birayê xwe re dimîne. Yuhannes î pesindar vê yekê tiştekî naxoş û gunehkarî dibîne û ev yeka li jinikê dibe rik û nefret. Keça wê Salome dansozeke gelekî jîr e. Dema ko li hizûra wî dansê dike, Herodes pê sermest dibe û jê dipirse ka wê çi divê. Bi pîjkirina dêya xwe, Salome xanim daxwaza serê Yuhannes dike. Daxwaz bi cîh tê, ji bo dansa wê ya xweşik li ser sênîyekê weke diyarî serê Yuhannes î pesindar tînin û didine wê. |
